ĐỪNG BIẾN CON THÀNH EM BÉ NHÚT NHÁT VỚI SAI LẦM DƯỚI ĐÂY
Có nhiều bố mẹ thường than phiền rằng con mình rất nhát, đi đến đâu cũng sợ, gặp cái gì cũng sợ. Sự thật là có rất nhiều trẻ bản tính nhút nhát, nhạy cảm hơn những trẻ khác. Nhưng có rất nhiều việc bố mẹ và mọi người xung quanh vẫn đang làm trong quá trình nuôi dạy con, vô tình biến những đứa trẻ vui tươi thành rụt rè, tự ti, nhút nhát.
Nội dung trong bài viết dưới đây sẽ xoay quanh 4 sai lầm thường gặp ở các bậc
phụ huynh khiến con dần mất tự tin mà KidsUP đã tổng kết lại:
BỐ MẸ THƯỜNG XUYÊN NÓI DỐI CON
Vấn đề đầu tiên dẫn đến hệ quả đó có lẽ là do bố mẹ thường xuyên NÓI DỐI CON về hậu quả của những việc con phải trải qua. Ví dụ như khi đi tiêm, thay vì giải thích cho con rõ ràng rằng tiêm sẽ hơi đau đấy, bố mẹ sẽ nói dối con là tiêm không đau đâu hay vào phòng khám thôi chứ không tiêm. Hậu quả là mỗi lần đi tiêm hay cần làm gì đó có chút đau đớn, bé đều la hét giãy dụa. Mình đã từng gặp rất nhiều em bé ở phòng tiêm, khóc nức nở khi chưa bị tiêm, chưa bị đau. Nhưng khi tiêm xong thì chỉ khóc 1 chút là nín. Vậy thì bé khóc là do đau, hay do sợ? Nhìn cảnh con dùng hết sức bình sinh để không phải tiêm, các bố mẹ lại chỉ muốn tìm mọi cách để dụ dỗ, đánh lừa con để tiêm cho xong chuyện. Nhưng chỉ đơn giản là nói rõ ràng với trẻ vì sao phải làm thế, mức đau đớn sẽ như thế nào, con có thể làm gì lúc bị đau (ôm mẹ, khóc) thì dù đau, dù khóc, bé có thể sẽ dũng cảm chấp nhận hơn là bị những nỗi đau do bất ngờ, không lường trước. Trong cuốn Người mẹ tốt hơn người thầy tốt, tác giả Doãn Kiến Lợi có nói “Thực ra, sức chịu đựng của con trẻ là rất khó tin, chỉ cần không dọa nạt trẻ, cho trẻ một sự dự báo thích hợp về tâm lý, phần lớn trẻ sẽ chịu đựng được một số việc tưởng chừng là rất khó khăn.” Việc này không chỉ giúp bạn và trẻ trải qua những sự trị liệu đơn giản hơn, mà còn giúp các bác sĩ, y tá đỡ “căng thẳng” hơn khi trị liệu cho trẻ, nhất là với tình trạng quá tải ở bệnh viện như hiện nay. Và hơn hết, việc này sẽ giúp bé có thể dũng cảm đón nhận những nỗi đau, những sự việc lớn hơn sau này. Việc gì cũng cần tập luyện, từ dũng cảm đón nhận và vượt qua nỗi đau từ những lần đi tiêm, nỗi đau nhỏ đầu đời.
Bố mẹ còn thường xuyên lừa dối trẻ như khi cần đi vắng, bố mẹ sẽ giả vờ lúc con không để ý để trốn con đi. Các bố mẹ cho rằng nếu để con biết bố mẹ đi thì con sẽ khóc, sẽ đòi còn để con chơi rồi bố mẹ trốn đi thì con sẽ không khóc, không đòi. Nhưng lúc bé phát hiện ra bố mẹ đã đi mất thì sẽ như thế nào? Bố mẹ đưa mình đến đây rồi đột nhiên bỏ đi mất, không biết bố mẹ có quay lại đón mình không hay sẽ đi luôn, bé sẽ vô cùng hoảng sợ. Vì thế, bé sẽ luôn ở trong trạng thái lo lắng, hoảng sợ, nhút nhát, sợ sệt, dù ở đâu cũng sẽ bám chặt lấy bố mẹ. Bạn nên giải thích cho bé rõ ràng bố mẹ sẽ đi đâu, trong bao lâu thì về, vì sao bố mẹ phải đi và bạn hiểu cảm giác của bé như thế nào. Lúc bạn đi bé có thể khóc lóc, bám chặt lấy bạn nhưng khi bé sẽ không bao giờ phải lo sợ, hoảng loạn bố mẹ sẽ không trở về nữa. Sau vài lần như vậy, bé sẽ có thể tự tin hơn mỗi lần bố mẹ cần ra ngoài. Trẻ con có thể hiểu hết tất cả mọi điều bạn nói, vì vậy, đừng chọn lừa dối trẻ.
BỐ MẸ THƯỜNG XUYÊN DỌA DẪM BÉ
Bên cạnh đó, DỌA DẪM TRẺ cũng khiến trẻ trở nên nhút nhát, sợ sệt. Ví dụ như khi con đòi làm việc gì đó mà bố mẹ không muốn, thay vì giải thích rõ ràng và kiên nhẫn với con, bố mẹ chọn cách dọa: ra đấy con ma nó bắt đấy, con không nghe lời mẹ là con ngáo ộp nó vào đấy… Hay thường gặp nhất là nhiều bố mẹ cho con ăn và kèm theo dọa: “không ăn chú công an bắt đi”, “không ăn thì mẹ không yêu con nữa”. Đáng buồn là rất nhiều người chọn đi đường tắt trong việc nuôi dạy con, giải quyết việc trước mắt mà không hề nghĩ đến những hậu quả lâu dài của những lời nói đó với con, và cả với mình!
Hãy tưởng tượng một đứa trẻ mới khoảng vài tuổi, chưa biết đâu là thật, đâu là dọa, hoàn toàn tin tưởng vào cha mẹ khi nghe những lời đó sẽ sợ hãi như thế nào? Có thể bạn sẽ đạt được hiệu quả trước mắt là khiến bé sợ, không dám làm điều mà bạn cấm nữa nhưng về lâu dài, bé sẽ trở nên nhút nhát, sợ hãi, lo lắng với mọi điều xung quanh. Có những bố mẹ lúc con 1, 2 tuổi thì cấm con ra sân vì “ra đó ngáo ộp bắt đấy” đến lúc con 5 tuổi thì cáu lên với con “có gì đâu mà không dám tự đi vệ sinh, lớn rồi mà nhát cáy thế”. Những nỗi sợ mơ hồ từ hồi bé sẽ theo trẻ, khiến trẻ trở nên rụt rè, lo ngại về mọi việc, dù thực tế có thể trẻ đã hiểu là chuyện bố mẹ dọa mình là không xảy ra, tiềm thức vẫn khiến trẻ sợ hãi. Nguy hiểm hơn, với những trẻ “nhờn” khi bị dọa, trẻ sẽ hiểu bố mẹ chỉ dọa mình thôi, trở nên ngang bướng và biết cách nói dối, dọa dẫm những người khác.
Điều đáng buồn nhất là nhiều bố mẹ rất hay dọa con kiểu như “không ăn thì mẹ đi mất”, “con không nhanh thì bố mẹ đi để con ở lại” hay “không làm thì mẹ không yêu đâu”…. Một đứa trẻ hoàn toàn tin tưởng, yêu thương và phụ thuộc vào bố mẹ sẽ lo lắng, đau khổ thế nào khi nghe những câu nói này? Nhiều bố mẹ cứ hồn nhiên dọa con như thế rồi sau đó lại than thở sao con mình bám mẹ thế, mẹ đi vệ sinh cũng phải theo, đi ra chỗ vui chơi mà chỉ bám chặt lấy mẹ, chẳng chịu chơi gì cả…. Thật sự nỗi sợ hãi bị cha mẹ bỏ rơi, không yêu thương nữa là nỗi sợ hãi lớn lao nhất mà một đứa trẻ phải chịu đựng, những lời dọa dẫm sẽ khiến trẻ dần hoang mang, lo sợ, chỉ muốn bám chặt vào bố mẹ. Trẻ cũng có thể sẽ nghi ngờ bản thân mình tại sao lại không được bố mẹ yêu thương hoặc tỏ ra bất cần bố mẹ, nhưng thực ra trong lòng trẻ rất đau đớn.
Ngoài cha mẹ, rất nhiều người khác như người thân, họ hàng, cô giáo….vẫn hàng ngày dọa dẫm trẻ để trẻ làm theo những yêu cầu của họ ngay lập tức. Đừng lạm dụng việc dọa dẫm, hãy chỉ đưa ra những hậu quả mà trẻ sẽ phải chịu khi có những hành động sai như: NẾU CON KHÔNG ĂN THÌ CON SẼ KHÔNG ĐƯỢC ĂN GÌ CHO ĐẾN BỮA TIẾP THEO VÀ BỊ ĐÓI hoặc NẾU CON CÒN ĐÁNH BẠN, CON SẼ PHẢI NGỒI MỘT GÓC VÀ KHÔNG ĐƯỢC CHƠI NỮA.
Một vấn đề nữa là nhiều bố mẹ thường quá lo sợ và ngăn cản bé khám phá. Ví dụ như bé đang hăng hái định khám phá một quả bóng dưới đất, bố mẹ sẽ hét lên “bẩn, không được sờ” hay khi bé hào hứng chạy nhanh bố mẹ sẽ dặn dò “Chậm thôi không ngã"… Những sự lo lắng, dặn dò của bố mẹ hoàn toàn không sai, nhưng không nên thái quá. Nếu việc khám phá của bé không nguy hiểm thì bẩn một chút, hơi xước xát một chút sẽ không phải là một vấn đề lớn. Bù lại bé sẽ luôn giữ được thái độ tự tin, hào hứng khám phá mọi thứ.
BỐ MẸ KHÔNG BẢO VỆ CON ĐÚNG CÁCH
Và cuối cùng, có rất nhiều người đang coi việc trêu chọc trẻ con là một việc vui. Ví dụ như lấy mất món đồ của bé, bắt bé phải ạ thì mới trả, bé sợ hãi khóc lóc thì càng xem đó là điều vui. Hay như trêu chọc trẻ là “bố mẹ không yêu cháu, bố mẹ để cháu ở đây với bác rồi”... Cần phân biệt rõ ràng giữa trêu vui và trêu ác với trẻ con. Trêu vui là khi mục đích của người trêu là khiến trẻ vui, như khi chơi trò ú òa, khi bố mẹ giấu món quà bé thích trong tay rồi đưa cho bé khiến bé bất ngờ và vui sướng… Còn trêu ác là trêu với mục đích mang lại niềm vui cho người trêu còn khiến trẻ sợ hãi, lo lắng. Có thể mục tiêu của người trêu ban đầu không phải là khiến trẻ sợ nhưng kết quả trêu của họ lại khiến trẻ sợ. Và mọi người thường nghĩ, trẻ con mà, khóc tí nín ngay, chả có hại gì. Nhưng thực sự, bị trêu chọc và làm cho hoảng sợ sẽ khiến bé trở nên lo lắng, sợ hãi và tự ti. Nếu bạn để ý sẽ thấy bé luôn cố tránh hoặc thậm chí tỏ ra dữ dằn với những người thường trêu chọc mình.
Đối với những người thích trêu chọc trẻ con như vậy bố mẹ nên làm như thế nào? Có thể bố mẹ thấy ngại, thấy họ cũng chẳng có ác ý gì nhưng việc đó sẽ khiến trẻ sợ hãi, lo lắng. Vì thế, hãy cố gắng không cho những người thích trêu chọc bé có nhiều cơ hội tiếp xúc với bé riêng để trêu bé. Nếu người đó trêu bé khi bố mẹ đang có mặt, bố mẹ nên hóa giải nhẹ nhàng lời trêu: “À, bác định trêu con cho vui nhưng con không vui đúng không?” Những người tinh ý sẽ hiểu, lần sau không trêu trẻ nữa. Còn với những người không hiểu, bố mẹ nên nói chuyện rõ ràng hoặc dạy trẻ nói rõ ràng: bác đừng trêu cháu, cháu không thích. Việc bố mẹ nể ngại có thể sẽ khiến trẻ bị trêu lâu dài, trở nên lo sợ, nhút nhát hơn.
Trên đây là bốn lí do chính mà chúng mình nhận ra trong quá trình nuôi dạy con bố mẹ đã phạm phải khiến trẻ trở nên tự ti, lo lắng, sợ hãi, nhút nhát hơn. Ba mẹ lưu ý tránh những sai lầm này nhé!
